Opublikowano

Farmaceutyczne Zakłady Przemysłowo – Handlowe Mgr A. Bukowski, ul. Marszałkowska 54 , Warszawa

Historia firmy zaczęła się w 1898 r. kiedy to Alfons Bukowski (1858 – 1921) otworzył przy ul. Marszałkowskiej 54 (róg Pięknej) aptekę, przy której istniało laboratorium chemiczno-farmaceutyczne (wydzielone w 1910 r. z apteki jako samodzielne przedsiębiorstwo). Laboratorium słynęło z produkcji glicerofosfatu, syropu „Jecorol” , syropu „Tussol”, „Płynów do wstrzykiwań”, pigułek drażowanych, czystego tlenu i chloroformu do narkozy. Od 1929 r. firmą zarządzał Stanisław Jan Bukowski (1902 – 1978), który unowocześnił laboratorium by mogło wprowadzać na rynek nowe, wartościowe leki. W 1938 r. zmianie uległa nazwa na Farmaceutyczne Zakłady Przemysłowo – Handlowe Mgr A. Bukowski – Spadkobiercy. Współwłaścicielami były dzieci Alfonsa., a kierownictwo utrzymał Stanisław. Dążeniem Stanisława Bukowskiego było oparcie produkcji leków na własnych, polskich metodach produkcji i rodzimych surowcach. W tym czasie firma produkowała leki nasercowe z surowców roślinnych. W 1938 r. firma produkowała 11 specyfików (w tym witaminy A i D), liczne preparaty galenowe, syropy, nalewki i preparaty kosmetyczno-higieniczne. Skutecznie konkurującym z niemieckim „Panflavinem” był „Panakrin” – środek do odkażania jamy ustnej. Stanisław Bukowski idąc z postępem, zlecił nakręcenie ponad minutowej, mrocznej, ale sugestywnej reklamy filmowej tego leku wyświetlanej w kinach przed seansami. Produkcja pokazuje teatr, szkołę, pociąg i biuro jako miejsca, w których potencjalnie mogą przebywać chorzy na grypę. Oczywiście w scenie finałowej pojawia się opakowanie „Pancrinu” z adnotacją, że ”chroni przed grypą, influenzą i anginą”. Natomiast sztandarowy „Jecorol” produkowany nieprzerwanie od 1902 r. był zamiennikiem tranu. Jako preparat fosforowo-wapniowo-jodowy był „niezastąpiony w pediatrii, szczególnie w schorzeniach na tle gruźlicy, krzywicy, złej przemiany materii, upadku odżywiania”.

Alfons Bukowskifarmaceuta, toksykolog, pionier badań żywności, twórca udoskonalonej metody wykrywania środków dopingujących u koni wyścigowych. W 1884 r. został asystentem w Katedrze Farmacji i Farmakognozji Uniwersytetu Warszawskiego, kierowanej przez N. Menthiena. Założyciel prywatnej „Szkoły Farmaceutycznej Magistra Alfonsa Bukowskiego”, w której 1885–98 prowadził kursy przygotowujące kandydatów do egzaminów na pomocnika aptekarskiego. Był asystentem farmacji przy Urzędzie Lekarskim w Warszawie (1891–99), a do grudnia 1899 r. do 1918 r. zarządzał apteką Szpitala Dzieciątka Jezus oraz pełnił obowiązki wizytatora warszawskich aptek szpitalnych. Autor oryginalnych prac z zakresu analizy toksykologicznej, zmodyfikował m.in. metody analityczne stosowane przy wykrywaniu zatruć fenolem, kokainą, arszenikiem, strychniną i morfiną. Największy rozgłos przyniosło mu jednak opracowanie własnej metody wykrywania środków pobudzających u koni wyścigowych. Oryginalność tej metody polegała na tym, że do badania wystarczyła ślina zwierzęcia, a nie jak dotychczas krew czy mocz lub kał, a badania można było przeprowadzać bezpośrednio na torach wyścigowych. Metodę tą wykorzystywano na wyścigach w Warszawie, Budapeszcie, Wiedniu, Moskwie i Petersburgu. Opracował też regulamin pobierania próbek do kontroli i jako ekspert był zapraszany za granicę. Dzięki tym badaniom przeszedł do historii jako pionier kontroli antydopingowej. Wiele pracy poświęcił ocenie jakości i wykrywaniu fałszywych produktów spożywczych, zwłaszcza herbaty (był wybitnym znawcą anatomii liści herbaty, miał też kolekcję chińskich herbat). Już w 1895 r. wskazywał na konieczność wprowadzenia systematycznej kontroli produktów spożywczych i utworzenia w tym celu stacji chemicznych, postulował również wprowadzenie na studiach farmaceutycznych obowiązkowego nauczania badania środków spożywczych. Jego dorobek piśmienniczy obejmuje ok. 300 prac, również z zakresu analizy fizjologicznej („Podręcznik do rozbioru moczu” Warszawa 1888).

Stanisław Jan Bukowski – farmaceuta, doskonały przedsiębiorca i organizator , przeszedł do historii w 1932 r. jako inicjator powstania Związku Polskiego Przemysłu Farmaceutycznego. Organizacja, której przewodniczył Stanisław zrzeszała przedsiębiorstwa krajowe z głównie z Warszawy, Lwowa i Poznania (w 1939 roku skupiała 30 firm). Od końca 1936 r. Związek wydawał pismo „Przegląd Przemysłu Farmaceutycznego”. Od wybuchu II wojny Stanisław był zaangażowany w działalność konspiracyjną Komendy Głównej Armii Krajowej, II oddziału Informacyjno – Wywiadowczego. Od 1939 r. dostarczał bezpłatnie lekarstwa dla więźniów Pawiaka. Po uzyskaniu od naczelnego lekarza dra Stefana Baczyńskiego zaświadczenia – zgody na niemieckim blankiecie, prowadził na Pawiaku „kontrolę” prowadzonej gospodarki lekarstwami. Mimo, że zaświadczenie zostało wydane przez władze polskie, które nie miały uprawnień do wydawania przepustek na Pawiak, strażnicy przez dwa lata wpuszczali Bukowskiego do więzienia. Na Pawiaku porozumiał się zarówno z lekarzami-więźniami, jak i z kierowniczką więziennej apteki mgr Plaskatową, dzięki czemu mógł ustalić zapotrzebowanie Pawiaka na leki i nie tylko. Od 1 sierpnia 1944 r. pod ps. „Mag” w stopniu podporucznika pełnił funkcję Komendanta Polowej Składnicy Sanitarnej (ul. Krucza 29) w oddziale „Bakcyl” (Sanitariat Okręgu Warszawskiego Armii Krajowej). Równocześnie prowadził aptekę przy zbiegu ul. Marszałkowskiej i Piusa XI. Wyszedł z Warszawy wraz z ludnością cywilną. Po wojnie był dyrektorem Departamentu Farmacji Ministerstwa Zdrowia, a w 1964 r. napisał artykuł „Apteki Południowego Śródmieścia w czasie Powstania 1944 roku”, który został opublikowany w Archiwum Historii Medycyny (1964, XXVII, 4).