Pamiątkowy medal wybity z okazji jubileuszu 5. lecia Wojskowej Specjalistycznej Przychodni Lekarskiej przy 113. Szpitalu Wojskowym z Przychodnią w Grudziądzu ; 1.02.1996 r.
113 WOJSKOWY SZPITAL GARNIZONOWY 1952 – 01.02.1996
Jeszcze przed podpisaniem Traktatu Wersalskiego (28 VI 1919 r.), wysłano do Grudziądza wojskowe komisje odbiorcze. Przewodniczącym komisji sanitarnej był por. lek. Stanisław Zieliński, który protokolarnie przejął dla Polski lazaret garnizonowy i forteczny wraz z wyposażeniem.
Po wkroczeniu Wojsk Polskich, szpitale poniemieckie stały się bazą do sformowania dużego Wojskowego Szpitala Okręgowego, podległego Dowództwu Okręgu Generalnego „Pomorze”, którego sztab rozlokował się wówczas w Grudziądzu. Szpital Okręgowy liczył 600 łóżek, które rozdzielono pomiędzy następujące oddziały w osobnych pawilonach: chirurgiczny, laryngologiczny, neurologiczny, oczny, wewnętrzny, zakaźny z gruźliczym oraz weneryczny na cytadeli. Władze wojskowe zapewniły kadrę lekarską, a opiekę pielęgniarską sprawowały ochotniczki i świeżo przeszkolone siostry PCK. Z końcem 1921 r., przemianowano DOG „Pomorze” na Dowództwo Okręgu Korpusu nr VIII i przeniesiono sztab wraz z całym szpitalem do Torunia.
W Grudziądzu pozostawał tylko Szpital Rejonowy na 300 łóżek, którego zadaniem było zabezpieczenie rozrastającego się garnizonu. Oprócz drobnych zachorowań wśród żołnierzy, było też bardzo dużo nieszczęśliwych wypadków np. po płoszeniu się koni w Centrum Wyszkolenia Kawalerii, zdarzały się też katastrofy lotnicze z ciężkimi urazami, którym ulegali kursanci miejscowej Szkoły Strzelania i Bombardowania. W tym czasie Szpital forteczny pełnił funkcję izby chorych 18. Pułku Ułanów Pomorskich, który stacjonował w twierdzy.
W 1931 roku, miała miejsce kolejna reorganizacja szpitali, podczas której przemianowano Izbę Chorych na Filię 8. Szpitala Okręgowego i znacznie ją powiększono do 200 łóżek, a potem i do 300.
W obliczu nadchodzącej wojny Szpital Rejonowy przewidziany był do wczesnej ewakuacji ze względu na bliskość granicy. Rozkaz przenosin nadszedł pod koniec sierpnia 1939 r. Chorych wypisano lub przeniesiono, a cały sprzęt wywieziono specjalnym transportem kolejowym do Ciechocinka (25 VIII), a potem w głąb kraju, do Pińska, na Polesie, gdzie miał powstać szpital polowy.
W czasie trzydniowego boju o Grudziądz (1-3 IX 1939), teren Filii znalazł się od razu pod ogniem artylerii i broni maszynowej niemieckiej. Na terenie szpitala Niemcy zorganizowali szpitalnych obóz przejściowy dla zdrowych polskich jeńców wojennych: uczestników bitwy nad Bzurą i obrońców Warszawy. Po selekcji, odsyłano ich do obozów stałych, głównie w Prusach Wschodnich.
Po zakończeniu działań wojennych, w okresie od 6 III 1945 r. do 09 II 1952 r. w Grudziądzu nie stacjonował żaden większy oddział Wojska Polskiego. Wraz z pojawieniem się 6. Dywizji Artylerii Przełamania, 9 lutego 1952 r. rozkazem Ministra Obrony Narodowej uruchomiono ponownie szpital wojskowy. W systemie pawilonowym uruchomiono 6 oddziałów (chirurgiczny, wewnętrzny, oczny, laryngologiczny, dermatologiczny oraz zakaźny – w sumie ok. 250 łóżek i przychodnię zwaną polikliniką. Obsadę lekarską stanowili powołani przymusowo „z cywila” lekarze, przeważnie zaraz po studiach.
Po 40 latach funkcjonowania szpital, znowu zaczęto mówić o jego likwidacji szpitala. Powodem były przemiany ustrojowe oraz redukcji liczby żołnierzy całego wojska. Pomimo starań o utrzymanie tak potrzebnej wojsku i miastu lecznicy, minister Zbigniew Okoński (kadencja 7 III – 22 XII 1995 roku) podpisał w dniu 1 lutego 1996 r. decydujący rozkaz „rozformowania” czyli całkowitego zamknięcia.
Główną część terenu szpitala z budynkami sprzedano prywatnemu przedsiębiorstwu. Pozostawiono tylko przy ulicy 1,5 hektara parku i 6 budynków dla przychodni.
od 01.02 1996 r. zaczęła działać Wojskowa Specjalistyczna Przychodnia Lekarska.
Źródło: BIULETYN Koła Miłośników Dziejów Grudziądza, nr 33, 9.08.2021 r.
