Pamiątkowy medal wydany z okazji jubileuszu 100. lecia Szpitala Psychiatrycznego w Rybniku, 1886 – 1986. Awers wypukły; średnica 73 mm.
18 maja 1886 roku rozpoczął swą działalność rybnicki Szpital dla Nerwowo i Psychicznie Chorych – ówcześnie zwany: Prowincjonalny Zakład dla Psychicznie Chorych. Cały kompleks szpitalny, w tym 7 pawilonów dla psychicznie chorych stanął na nieodpłatnie przekazanym gruncie tzw. Rudzkiej Górze, przy trakcie łączącym Rybnik z Gliwicami. Kosztorys budowy zakładu, powstałego z powodu liczniejszych i wzrastających wypadków chorób psychicznych po licznych wojnach, opiewał na 1 985 500 marek niemieckich. Pozyskano ją ze środków pochodzących z kontrybucji nałożonej na pokonaną przez Prusy Francję w wyniku wojny 1870/71 roku. Początkowo Szpital obliczony był na 600 łóżek. W tym czasie był to jeden z największych szpitali tego typu w Europie.
W ciągu 12 kolejnych lat wzniesiono 10 dodatkowych obiektów – wszystkie z czerwonej cegły (tzw. mur pruski). W trzecim etapie budowy powstało natomiast 10 budynków tynkowanych, pokrytych czerwoną dachówką., z których 3 przeznaczono dla pensjonariuszy, resztę na mieszkania dla pracowników i personelu medycznego. Służyły swoim mieszkańcom do czasów II wojny światowej, kiedy to w wyniku działań wojennych wszystkie budynki szpitalne uległy mniejszemu lub większemu zniszczeniu. Pierwszym dyrektorem Szpitala był dr Zander, kolejnymi zaś: dr Albrecht von Kunowski, dr Kryżan, dr Wietrzyński, dr Michał Wiendlocha.
W 1922 roku zakład przeszedł w ręce polskie, zmieniając jednocześnie nazwę na Śląski Zakład Psychiatryczny. W przededniu II wojny światowej liczył 1094 pacjentów i 287 pracowników.
II wojna światowa nie ominęła Szpitala. Po 1941 roku, Niemcy powszechnie stosowali eutanazję pacjentów, jednak największy dramat rozegrał się w 1945 roku. Wtedy to od strony Gliwic uderzyły na Rybnik pierwsze oddziały wojsk radzieckich. Głównym bastionem obronnym Niemców stał się właśnie zakład psychiatryczny. Z 1700 osób (pacjenci i personel) ocalało około 300. Po wojnie zniszczony kompleks szpitalny odbudowywano przez kolejne 11 lat. Pierwszym powojennym dyrektorem Szpitala został dr Hipolit Latyński.
